klisze pamięci
autor grafik - Marian Kołodziej
Marian Kołodziej, artysta grafik, wybitny scenograf teatralny i filmowy, Autor unikalnych rycin, był więźniem KL Auschwitz i jednocześnie bezpośrednim świadkiem dobrowolnego zgłoszenia się św. Maksymiliana Kolbego na śmierć zamiast wyznaczonego przez żołnierzy SS Franciszka Gajowniczka.
Urodził się 6 grudnia 1921 r. w Raszkowie. Gdy wybuchła wojna miał 18 lat. Jako młody harcerz włączył się w działalność ZWZ, chcąc walczyć o wolną Polskę. Razem z przyjacielem Marianem Kajdaszem kilkakrotnie podejmowali próby przekroczenia granicy, aby przedostać się do wojsk polskich na Zachodzie. 14 maja 1940 r. został aresztowany w Krakowie przez gestapo, a następnie osadzony w więzieniu na Montelupich, skąd przewieziono go do więzienia w Tarnowie. 14 czerwca 1940 r. przybył pierwszym transportem do KL Auschwitz, gdzie otrzymał numer 432. W obozie zatrudniony był w różnych komandach: Abbruchkommando, Kiesgrubekommando, Strassenkommando, Industriehof II-Bauhof. Z Wasserkommando schorowanego przeniesiono go do podobozu Blechhammer w Świętochłowicach, gdzie potajemnie kopiował plany fabryk przemysłu zbrojeniowego dla ruchu oporu. Za tę działalność został skazany na karę śmierci, ponownie deportowany do KL Auschwitz został osadzony w bunkrze bloku nr 11. W obozie przetrwał do końca 1944 r., skąd w trakcie ewakuacji został przeniesiony do Gross Rosen, a następnie do Buchenwaldu. W lutym 1945 r. wywieziony do Mauthausen, został wyzwolony 6 maja 1945 r. przez 3 Armię Generała Pattona.
Po powrocie do Polski rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie na wydziale malarstwa w pracowni prof. K. Frycza. Studia ukończył w 1950 r. ze specjalizacją scenografii. Wyjechał do Gdańska, gdzie podjął pracę w Teatrze „Wybrzeże” w charakterze scenografa. W ciągu 40 lat pracy artystycznej w tym teatrze zaprojektował scenografie do wielu spektakli, współpracując z Hübnerem, Golińskim, Kreczmarem, Mincem, Okopińskim, Hebanowskim, Babickim. Realizował również scenografię dla innych teatrów w Polsce. Współpracował między innymi z Adamem Hanuszkiewiczem, Kazimierzem Kutzem czy Stanisławem Różewiczem. Realizował scenografię do filmów: „Westerplatte” i „Krzyż Walecznych”. Był twórcą ołtarzy papieskich w 1987 r. na Zaspie w Gdańsku i w 1999 r. w Sopocie. W 1997 r. został Honorowym Obywatelem Miasta Gdańska.
W 1992 r. dostał wylewu krwi od mózgu i został częściowo sparaliżowany. Wówczas to po prawie pięćdziesięciu latach milczenia powrócił do dramatycznych wspomnień z młodości, do lat spędzonych w obozach koncentracyjnych, tworząc cykl prac nazwanych przez niego „Klisze pamięci. Labirynty”. Pierwsze prace tego cyklu przedstawił publiczności w kwietniu 1995 r. w prezbiterium Kościoła św. Trójcy w Gdańsku, a następnie w Essen w Niemczech oraz we Włoskim Bolzano. Od stycznia 1998 r. wystawa Mariana Kołodzieja „Klisze pamięci. Labirynty” znajduje się w dolnej kondygnacji kościoła Matki Bożej Niepokalanej w Harmężach koło Oświęcimia. 6 lutego 2006 w siedzibie Nadbałtyckiego Centrum Kultury w Gdańsku odebrał z rąk sekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Jarosława Sellina – nadany przez ministra Kazimierza Michała Ujazdowskiego Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis.
13 października 2009 w wieku 88 lat zmarł w szpitalu w Gdańsku. 23 października został pochowany w podziemiach kościoła franciszkanów w Harmężach.
